20181215

Metis 2018 - Yalan Üzerine

Gördüklerinin yalnızca yarısına inan, duyduklarının ise hiçbirine inanma.
Edgar Allan Poe


Yalancılar her zaman vardı, ama eskiden yalanlar tereddütle, bir parça endişeyle, biraz suçluluk duygusu ve utançla, en azından mahcubiyetle söylenirdi. Şimdi çok zeki insanlar olduğumuzdan hakikati tarif etmek için birtakım gerekçeler buluyoruz ki suçluluk duymadan gerçekleri örtbas edebilelim. Ben buna hakikat sonrası (post-truth) diyorum. Hakikat sonrası dönemde yaşıyoruz. Bu fenomen varlığını etik bir alacakaranlık kuşağında sürdürüyor. Kendimizi yalancı gibi görmeden gerçekleri örtbas etmemize izin veriyor. Davranışlarımız değerlerimizle çatıştığında, genellikle değerlerimizi yeniden biçimlendiriyoruz.
Ralph Keyes


İnsanoğlunu anlamak hiç kolay değil: Ne kadar saçma bir şey olursa olsun, duyduğunu gider ille de bir başkasına anlatır, hem de salt "ne yalanlar uyduruyor şu insanlar" demek için. O bir başkası da daha sonra "haklısın bayağının bayağısı bir yalan, dinlemeye bile değmez demek için kulağını ötekinin ağzına yapıştırır, hemen ardından da o bayağı yalanı anlatmak için bir üçüncüyü arar, sonra da o ikisi birlikte asil bir öfkeyle, "ne bayağı yalanlar uyduruyor şu insanlar" diye gürlerler. Ve böyle böyle bütün kenti dolanır bu yalan, herkes bıkıp usanmadan bu yalanı konuşur, ardından da bunun üzerinde tek kelime edilmeye değmeyecek bayağının bayağısı bir yalan olduğunu söylerler.
N.V. Gogol, Ölü Canlar


Yalanın gücü doğrunun güçsüzlüğünden değildir. Yalan teşkilat kurmuş, doğru ise yalnızdır.
Yaşar Kemal


Son yıllarda gördüklerimiz bizde bir şeyi kırdı. Bu şey, insanın güvenidir, o güven ki insanlığın dilini konuştuk mu bir başkasından insanca karşılık göreceğimize inandırırdı bizi. Gözlerimizin önünde yalan söylediler, insanı küçülttüler, öldürdüler, sürdüler, işkencelere soktular. Ve hiçbir kez, bunu yapanlar yaptıklarının kötü olduğuna inandırılamadı. Çünkü kendilerine güveniyorlardı. Çünkü soyut bir kafa, yani bir ideolojinin adamı başka bir şeye inandırılamaz.
Albert Camus, Korku Çağı


Kendinizi ne kadar sağlam kandırırsanız, başkalarını ikna etme olasılığınız da o kadar artar; başkalarını ikna ettikçe de kendinizi daha rahat kandırırsınız.Görüldüğü üzere yalan iç içe geçmiş iki çarkı olan bir mekanizmadır. İç çark yani kendinize söylediğiniz yalanlar dış çark yani başkalarına söylediğiniz yalanların düzgün bir şekilde işlemesini sağlar(ve tam tersi). Dışarıdan bir müdahale gelmediği sürece bu mekanizma sorunsuz çalışır. Psikolog ve psikiyatrlar bu mekanizmanın en büyük düşmanlarıdır. Ellerinde bir çomakla pusuda bekler ve ilk fırsatta mutluluk mekanizmanızın çarklarına sokarlar. "Kendinize karşı dürüst olun! Kendinizle yüzleşin!" derler.
Özde Duygu Gürkan


Çok fazla yalan söylendiğini ve daha az yalan söylense hepimiz için iyi olacağını yadsımıyorum ama her mantıklı insan gibi ben de yalanın hiçbir zaman söylenmeyeceği düşüncesinde değilim. Kırlarda yaptığım bir gezinti sırasında, bitkin düşmüş ama hala koşmaya çalışan bir tilki gördüm. Bir kaç dakika sonra da avcılarla karşılaştım. Bana tilkiyi görüp görmediğimi sordular, gördüğümü söyledim. Ne yana gittiğini sorduklarında ise yanlış yönü gösterdim. Benim düşünceme göre doğru yönü gösterseydim iyi bir insan olmayacaktım.
Bertrand Russell, Mutlu Olma Sanatı


Yalan esnektir, hakikat ise kaskatı. Dolayısıyla hakikat değiştirilemezken -ancak ortadan kaldırılabilir- yalan, hakikatten daha inandırıcı ve tatmin edici olana dek şekilllendirilebilir. Yalanın hakikat karşısında sık sık zafer kazanmasının nedeni işte bu plastik niteliğinde, yani olguların sunduğundan daha fazla tutarlılık ve kesinlik içerecek şekilde eğilip bükülebilmesinde yatar....Örgütlü yalanla sürekli karşı karşıya olan, olguların her an yok sayıldığına, tarih kitaplarının durmadan değiştirildiğine tanıklık eden insanlar bir yerden sonra hakikat ne denli apaçık olsa da onun varlığını kesinlikle inkar etme tutumunda kendini gösteren sinik, her şeyden şüphe eden tavra girerler.....Kasıtlı yalanlar bir zamanlar dış düşmana yönelik olarak imal edilirken artık örgütlü yalanın muhatabı biziz, ve bu da totalitarizm tehlikesinin geçmişte ya da uzakta değil, yanı başımızda olduğunun bir başka göstergesi.
Fatmagül Berktay, Dünyayı Bugünde Sevmek


Size yalan söylenmesinin en kötü yanı hakikate layık olmadığınızı bilmektir.
Jean Paul Sartre


Yalan söylemenin en kurnazca yolu, gerçeği doğru zamanda ve doğru miktarda söyleyip ardından çeneni kapatmaktır.
Robert A. Heinlein


Yalancının cezası, kimsenin ona inanmaması değil asıl onun kimseye inanmamasıdır.
Bernard Shaw


İnsanların en zayıf tarafları,sormadan, araştırmadan, düşünmeden kafalarını patlatmadan inanmak hususundaki hayret verici temayülleridir. Dünyadaki yalancı peygamberleri yetiştirmek ve beslemek için en iyi gübre, işte bu bilmeden inanmak için çırpınan kalabalıktır.
Sabahattin Ali, İçimizdeki Şeytan


Hoşumuza giden yalanları avuç dolusu yutarız da, acı gerçekleri yudum yudum içeriz.
Denis Diderot


Karşılaşabileceğiniz istatistıksel verilerin hepsi kimyasal analizin veya bir deneycinin laboratuvarında olup bitenlerın kesinliğiyle test edilemez. Ama önümüzdeki veriyi beş basit soruyla dürtebilir ve bunların cevaplarını bularak aslında doğru olmayan bir sürü şey öğrenmekten kaçınabilirsiniz.
Kim demiş?
Nerden biliyor?
Eksik olan ne?
Biri konuyu değiştirdi mi?
Bu söylenen mantıklı mı?
Darrell Huff, İstatistik ile nasıl yalan söylenir?


İnsan kendisi hakkında bilinmesini istemediği tek bir hakikatin söylenmesindense yüz yalan söylenmesini tercih eder.
Samuel Johnson


Beyaz yalanlar söylemenin hoş görülebileceğini düşünenler kısa süre sonra renk körü olur.
Austin O'Malley


Palavra atmakta başarılıysanız, bu sadece kendinizden zeki insanlarla pek vakit geçirmediğiniz anlamına gelir.
Neil deGrasse Tyson


Dürüstlüğün azı tehlikeli, fazlasıysa ölümcüldür.
Oscar Wilde


Yalan söylemek zorunda kaldığınız insanlar sizin sahibinizdir artık.
Michael Ventura


Çocuklar anlattığında uyduruyor, doğruyu söylemiyor ya da yalan söylüyor denir. Büyükler doğru olmayan şeyleri şiir, roman, film şeklinde anlatmanın yolunu bulmuşlardır. Böylece yalancı durumuna düşmeden yalan söyleyebilirler. Çocuklar henüz bu yolları keşfedemedikleri için genellikle yakayı ele verirler. Anne babalar çocuğum niye yalan söylüyor diye endişeye kapılır. Aslında bazen belki de çocukları yalan değil sadece bir şiir ya da hikaye söylemektedir.
Nilüfer Erdem